Avrupa Yeni Araç Değerlendirme Programı (Euro NCAP), 1997'deki kuruluşundan bu yana otomotiv güvenliğinde köklü bir paradigmayı temsil ediyor. Sivil toplum kuruluşu olarak ortaya çıkan Euro N-Cap sektörde güvenliğin artırılmasında başat bir rol oynadı.

 Başlangıçta temel çarpışma testleriyle sınırlı olan değerlendirme kriterleri, günümüzde 150'den fazla farklı test senaryosunu kapsayan sofistike bir sistem haline geldi. Bu evrim sürecinde organizasyon, pasif güvenlikten aktif güvenlik sistemlerine, mekanik korumadan elektronik önlemlere kadar genişleyen bütünleşik bir yaklaşım benimsemiş sektörün en önemli itici güçlerinden biri haline geldi.

Programın ilk yıllarında test edilen araçların yalnızca %17'si beş yıldız alabilirken, bu oran günümüzde %89'a ulaşmıştır. Güvenli sanılan birçok aracın testlerden geçememesi Euro N-Cap’in ilk yıllarında sektörde bomba etkisi yaratmıştı.

Bu istatistiksel gelişme, otomotiv endüstrisindeki güvenlik devriminin nicel göstergesi olarak kabul ediliyor. Özellikle 2010 sonrası dönemde, elektronik stabilite programı (ESP) ve otomatik acil frenleme (AEB) gibi sistemlerin resmi otoriteler tarafından zorunlu hale getirilmesi, trafik kazalarındaki ölüm oranlarında %38'lik bir düşüş sağlamıştır. Sürüş güvenliğine, yol tutuş kabiliyetine ve yenilikçi özelliklere önem veren tüm otomobil markaları Euro Ncap puanlarını gururla paylaşmakta ve pazarlaam argümanı olarak kullanmaktadır.

Çin otomotiv endüstrisinin Euro NCAP ile etkileşimi, küresel standartlara uyum sürecinin önemli bir örneğidir. 2005'te Brilliance BS6'nın ADAC testlerindeki başarısızlığı, Çinli üreticiler için dönüm noktası olmuştur. C-NCAP'ın 2018'deki kapsamlı reformuyla birlikte, Çinli araçların güvenlik standartlarında kayda değer bir sıçrama yaşanmıştır. Örneğin, BYD Atto 3'ün 2022'de Euro NCAP'tan aldığı %91 yetişkin yolcu koruma puanı, bu dönüşümün somut kanıtıdır.

Yaya güvenliği alanındaki gelişmeler, programın en önemli başarılarından biridir. 2003'te testlere dahil edilen yaya koruma kriterleri, araç ön tasarımlarında radikal değişikliklere yol açmıştır. Günümüzde aktif kaput sistemleri ve yaya algılamalı AEB teknolojileri, şehir içi kazalardaki yaya ölümlerini %45 oranında azaltmıştır.

Euro NCAP'ın tüketici davranışları üzerindeki etkisi de dikkat çekicidir. Pazar araştırmaları, Avrupalı tüketicilerin %73'ünün satın alma kararında Euro NCAP derecelendirmelerini belirleyici faktör olarak gördüğünü ortaya koymaktadır. Bu durum, ikinci el araç piyasasını da etkilemektedir. Bazı araştırmalara göre piyasada Euro N-Cap’tan yüksek puan alan araçların değer kaybının %15-20 daha az olması şeklinde somutlaşmaktadır.

Euro NCAP'ın küresel etkisi, sadece Avrupa'da değil, tüm dünyada otomotiv güvenlik standartlarının yükselmesine katkı sağlamıştır. Özellikle Çinli üreticilerin bu standartlara uyum sağlama çabaları, küresel otomotiv pazarında rekabet dengelerini değiştirmektedir. Eskiden “Avrupa pazarı ile rekabet etmesindeki en büyük güçlük olan çarpışma testlerinde Çinli araç modellerinin geldiği durum Avrupa pazarını derinden etkilemekte ve algı sorunlarını yavaş yavaş ortandan kaldırmaktadır.

Türkiye'de otomobil alıcıları için Euro NCAP puanları giderek daha fazla önem kazanıyor, ancak bu ilgi henüz Batı Avrupa ülkelerindeki kadar yaygın değil. Özellikle son yıllarda güvenlik bilincinin artmasıyla birlikte, bilinçli tüketiciler satın alma kararlarında Euro NCAP derecelendirmelerini dikkate almaya başladı. Aile araçları ve premium segmentteki modellerde bu puanlar daha çok sorgulanıyor. Örneğin, bir SUV veya aile sedanı alırken, beş yıldızlı bir değerlendirme, pek çok alıcı için önemli bir tercih sebebi haline geldi. Ancak, ekonomik segmentteki araçlarda fiyat ve yakıt verimliliği gibi faktörler hâlâ güvenlik puanlarının önüne geçebiliyor.

Bununla birlikte, Türkiye'deki otomotiv pazarının dinamikleri, Euro NCAP puanlarının etkisini kısıtlıyor. İkinci el piyasasında güvenlik derecelendirmeleri, aracın değerini belirlemede Batı'daki kadar kritik bir rol oynamıyor. Yine de özellikle genç ve eğitimli nesil arasında güvenlik özelliklerine verilen önem artıyor. Türkiye'nin zorlu trafik koşulları düşünüldüğünde, Euro NCAP puanlarının önümüzdeki yıllarda daha da belirleyici olması bekleniyor.

Sonuç olarak, Türkiye'de Euro NCAP puanları henüz her alıcı için kritik bir kriter değil, ancak güvenlik odaklı tüketiciler ve aileler için giderek daha fazla önem taşıyor. Özellikle elektrikli ve hibrit araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, bu değerlendirmelerin Türk pazarında da daha fazla dikkate alınacağı öngörülüyor.

Gelecek projeksiyonları, Euro NCAP'ın otonom sürüş sistemlerinin değerlendirilmesine odaklanacağını göstermektedir. V2X (araçtan-herşeye) iletişim sistemleri ve siber güvenlik önlemleri, 2025 sonrası değerlendirme kriterlerine eklenecek yeni başlıklar olarak planlanmaktadır. Bu gelişmeler, otomotiv güvenliğinin artık sadece fiziksel korumayla sınırlı olmadığını, dijital güvenliği de kapsayan bütünleşik bir yaklaşım haline geldiğini göstermektedir.

Euro N-Cap programının gelecekteki rolü, yapay zekâ destekli güvenlik sistemlerinin değerlendirilmesi ve siber-fiziksel güvenlik entegrasyonunun sağlanması yönünde şekillenecektir.